Anna Blaman
From The Art and Popular Culture Encyclopedia
|
Related e |
|
Featured: |
Anna Blaman (31 January 1905 – 13 July 1960) was a Dutch writer and poet. She was a recipient of the P. C. Hooft Award. The literary award Anna Blaman Prijs is named after her.
Dutch lemma
Anna Blaman (Rotterdam, 31 januari 1905 — aldaar, 13 juli 1960) was het pseudoniem van Johanna Petronella Vrugt, een vooraanstaand Nederlands schrijfster. Blaman studeerde en doceerde Frans alvorens zich uitsluitend aan haar schrijversloopbaan te wijden.
Zij vestigde haar naam in 1941 met de roman Vrouw en vriend. Enige jaren later, in november 1948, verscheen Eenzaam avontuur, een compositorisch gelaagde roman die door Simon Vestdijk omschreven werd als een meesterwerk, maar in de reformatorische en katholieke pers grote deining veroorzaakte vanwege de (homo-)erotische passages. Deze opschudding culmineerde in 1949 in het Boekentribunaal, een schijnproces in het Rotterdamse beursgebouw waar Blaman door collega-literatoren werd aangeklaagd op grond van literaire gebreken. Albert Helman vervulde de rol van aanklager. De schrijfster liet hier verstek gaan. Hoewel zij (feitelijk haar roman) uiteindelijk werd vrijgesproken, voelde Blaman zich nog geruime tijd door de affaire beschadigd.
Het commentaar op het erotische aspect bij Blaman is inmiddels geheel verstomd, maar over het literaire gehalte van haar werk blijven de meningen tot op zekere hoogte verdeeld. Terugkerende kritiek richt zich op stilistische en compositorische tekortkomingen, of gedateerdheid over de hele linie. Het is haar volstrekt authentieke geluid waarmee het werk van Blaman zich aan deze kritiek onttrekt, zoals dat feitelijk voor alle grote schrijvers geldt. Anderzijds viel haar in ruime mate lof ten deel. Zo ontving zij voor haar derde grote roman, Op leven en dood, de literatuurprijs van de gemeente Amsterdam. Eveneens in 1956 werd aan haar de P.C. Hooftprijs toegekend. Blaman was de eerste auteur die deze prijs ontving voor haar gehele oeuvre.
Het oeuvre van Anna Blaman is relatief beperkt, mede door haar vroege overlijden. Tegenwoordig worden vooral haar verhalen geroemd, hoewel de herwaardering voor haar romans groeit. Kenmerkend voor de literatuur van Blaman, die invloed van het Franse existentialisme verraadt, is, naast haar eigenzinnige taalgebruik, een psychologische analyse van (erotische) relaties, welke volgens haar per definitie ontoereikend zijn. De kern van dit werk ligt in het peilen van de menselijke eenzaamheid. Hiervan doordrongen beschrijft Blaman haar personages met compassie, met hevige intensiteit en diepgaand begrip, al heeft zij tegelijkertijd oog voor het tragi-komische aspect van de menselijke worsteling.
Anna Blaman maakte zich op vele fronten verdienstelijk. Zij was medewerker van De Groene Amsterdammer en Het Vrije Volk, schreef teksten voor het cabaret van Wim Sonneveld, werkte als dramaturg en theaterdocent en zette zich in voor de Rotterdamse wederopbouw. Hoewel zij te boek staat als een moedige en baanbrekende lesbienne, afficheerde zij zich niet als voorvechter van een beweging. Haar verdiensten gelden allereerst haar zelfbewustzijn en de openlijke beleving van haar homoseksualiteit, waarmee zij een voorbeeld werd voor anderen, zeker in het benarde tijdsbestek van de jaren vijftig. Het in Leeuwarden gevestigde archief annex bibliotheek op het gebied van homoseksualiteit draagt de naam Anna Blaman-huis en benadrukt dit belangrijke facet van Anna Blaman.
De schrijfster overleed op 13 juli 1960 aan de gevolgen van een hersenembolie. Zij werd begraven op Hofwijk in Rotterdam-Overschie. Haar graf werd in de jaren negentig geruisloos geruimd, in een periode waarin de aandacht voor haar werk en persoon sterk verminderde. De herwaardering voor Anna Blaman nam definitieve vormen aan tijdens de viering van haar honderdste geboortejaar in 2005, ingeluid met Blaman, de musical, door theatergezelschap Mevrouw Jansen. In november-december 2005 vond in Rotterdam het Anna Blaman Festival plaats dat werd afgesloten met De Nacht Van Blaman. Tijdens een biografendebat kwam hier de op handen zijnde biografie van Blaman aan de orde. Tevens werd hier Café Blaman gelanceerd, een nieuw literair podium. In mei 2006 vond een veelbesproken reconstructie van het Boekentribunaal plaats getiteld Het Tribunaal: reconstructie van een schandaal uitgevoerd door twintig landelijk bekende Rotterdammers en ingeleid door burgemeester Opstelten. Na afloop van deze reconstructie werd een gedenkteken voor Anna Blaman aangekondigd in 2007.
Bibliografie
- 1941 - Vrouw en vriend
- 1943 - Ontmoeting met Selma
- 1948 - Eenzaam avontuur
- 1950 - De kruisvaarder
- 1956 - In duizend vrezen, wagenspel
- 1951 - Ram Horna en andere verhalen
- 1951 - De doolhof. Roman door Anna Blaman, Antoon Coolen e.a.
- 1954 - Op leven en dood
- 1957 - Overdag en andere verhalen
- 1957 - Het Costerman-oproer, wagenspel
- 1959 - Het De Vletter-oproer, wagenspel
- 1960 - De verliezers
- 1963 - Verhalen, Anna Blaman over zichzelf en anderen. Poëzie, artikelen en lezingen
- 1974 - Spelen of sterven, bijeengebracht door Alfred Kossmann
