De heilige Jacobus en de magiër Hermogenes
From The Art and Popular Culture Encyclopedia
|
Related e |
|
Featured: |
De heilige Jacobus en de magiër Hermogenes is een dubbelzijdig paneel van een navolger van de Nederlandse schilder Jheronimus Bosch in het Musée des Beaux-Arts de Valenciennes.
Contents |
Voorstelling
Aan de voorzijde bevinden zich twee voorstellingen uit het leven van de heilige Jakobus de Meerdere, die ontleend zijn aan de Legenda Aurea. Op de voorgrond geeft de tovenaar Hermogenes opdracht aan zijn demonen de heilige Jacobus gevangen te nemen, zodat hij niet meer in staat is in Judea het evangelie te prediken. In de achtergrond is te zien hoe enkele dienaren van Hermogenes zich vervolgens onderwerpen aan de beschermengel van Jacobus.
Aan de achterzijde bevindt zich een afbeelding van een kloosterhuis van volgelingen van de heilige Antonius, te herkennen aan het T-vormige Anthoniuskruis en het beeld van de heilige boven de ingang. Buiten de muren van dit kloosterhuis bevindt zich een kreupele muziekmaker en twee ruziënde bedelaars, die doen denken aan één van de weinige bewaard gebleven tekeningen van Bosch. Van de lezende monnik, links van de ingang, werd in het verleden gedacht dat het de heilige Antonius zelf voorstelt, maar dit is niet zeker.
Toeschrijving
Het werk werd aanvankelijk aan Jheronimus Bosch toegeschreven. Bosch-kenner Charles de Tolnay beschouwde het echter als een kopie naar een verloren gegaan origineel van Bosch. Sindsdien staat het – bij gebrek aan een origineel – te boek als het werk van een navolger. Hierover zijn de meningen echter verdeeld; zo wees het Noordbrabants Museum in 2001 op de hoge kwaliteit van het werk in Valenciennes en dat het zowel stilistisch als iconografisch nauw aansluit met overig werk van Bosch, waaronder het Laatste Oordeel in Wenen en de Verzoeking van de heilige Antonius in Lissabon. Ook wees het museum op banden tussen de vorige eigenaars met de stad 's-Hertogenbosch.
Herkomst
Het werk werd in 1796 – tijdens de Franse Revolutie – in beslag genomen en overgebracht naar het huidige Musée des Beaux-Arts de Valenciennes. Het bevond zich toen in Chateau de l'Hermitage in Condé-sur-l'Escaut, dat bewoond werd door de familie Croÿ. Deze familie bezat eind 16e eeuw vijf schilderijen, die aan Bosch werden toegeschreven, waaronder twee Verzoekingen van de heilige Antonius. De familie Croÿ, met name Filips van Croÿ (1434-1482) en Willem van Croÿ (1458-1521), hadden banden met de stad 's-Hertogenbosch en behoorden mogelijk tot de opdrachtgevers van Jheronimus Bosch.
Tentoonstellingen
De heilige Jacobus en de magiër Hermogenes maakte deel uit van de volgende tentoonstellingen:
- Geborgene Kunstwerke aus dem besetzten Nordfrankreich, 1918, Musée de Peinture et de Sculpture, Valenciennes (als atelier Jheronimus Bosch of mogelijk eigenhandig Jheronimus Bosch).
- De Van Eyck à Bruegel, november 1935-januari 1936, Musée de l'Orangerie, Parijs (als Jheronimus Bosch).
- Jeroen Bosch. Van Geertgen tot Scorel, Noord-Nederlandsche primitieven, 10 juli-15 oktober 1936, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam (als Jheronimus Bosch).
- Jheronimus Bosch, 19 september-15 november 1967, Noordbrabants Museum, 's-Hertogenbosch.
