Het dwaallicht
From The Art and Popular Culture Encyclopedia
|
Related e |
|
Featured: |
Het dwaallicht (1946, short story by Willem Elsschot, translated as "Will o' the Wisp" and collected in Three Novels)
Background
Het is het laatste werk in zijn oeuvre, waarin hij in zijn bekende economische schrijfstijl verhaalt hoe hij in het gezelschap van 'drie zwartjes' een vruchteloze zoektocht onderneemt naar de vrouw van hun dromen. Naast het op zich simpele verhaal bevat het boek ook een diepere symboliek en een filosofische insteek.
Samenvatting
Op een druilerige novemberavond in Antwerpen besluit Frans Laarmans (Elsschots alter ego) voor de verandering eens meteen na het werk naar huis te gaan, in tegenstelling tot vele andere avonden, die hij veelal in de kroeg slijt om niet te hoeven terugkeren naar zijn uitgebluste gezinsleven.
Hij loopt eerst nog even bij zijn vaste adres langs om een krant te kopen bij een vrouw waar hij al 30 jaar lang zijn avondblad koopt en die hem steevast Verbruggen noemt. Zij wijst hem op wat zij noemt 'drie rijstkakkers' die buiten haar winkel staan, een niet ongebruikelijk beeld in de grote havenstad. Een van de mannen, van wie hij aanneemt dat het Indiërs zijn (later blijken het Afghanen) klampt hem aan en toont hem een kartonnetje met daarop een naam en een adres: Maria Van Dam, Kloosterstraat 15. In gebrekkig Engels vraagt de man de weg naar dit adres en Laarmans doet zijn best het uit te leggen, maar zijn Engels schiet tekort om het goed duidelijk te maken. Het is hem wel duidelijk dat de zeelieden op zoek zijn naar wat erotisch vertier. Wachtend op het vertrek van zijn tram ziet Laarmans de mannen nog steeds onverrichter zake rondscharrelen en besluit, wellicht meer uit nieuwsgierigheid dan uit behulpzaamheid, het trio dan maar zelf naar het verlangde adres te begeleiden. De enige met wie hij kan communiceren is de kennelijke voorman van het drietal, die hij Ali Khan doopt. Uit de gesprekken blijkt dat Maria Van Dam een jonge vrouw is die op hun schip die ochtend wat werkzaamheden heeft verricht als zakkennaaistertje en die zo'n onuitwisbare indruk op de mannen heeft gemaakt dat zij haar op hun manier van hun schamele loon geschenken hebben gegeven: sigaretten, een sjaaltje en een pot gember. Op een van de lege sigarettendoosjes heeft zij ten slotte haar naam en adres gekrabbeld.
Kloosterstraat 15 blijkt echter een winkel voor vogelkooien, waar men nog nooit van een Maria Van Dam heeft gehoord. Laarmans weet vervolgens op het politiebureau aan de hand van de zojuist daar aangekomen kieslijsten twee andere adressen te bemachtigen. Het eerste is Hotel Carlton, wat niet veel meer lijkt te behelzen dan een louche bar waar wel een willige meid rondhangt, maar niet de beoogde 'parel' van de Afghanen. In het café, waar Laarmans een paar borreltjes nuttigt en de zeelieden een glaasje water, ontspint zich een gesprek over politiek, liefde en godsdienst, waarbij Laarmans een halfslachtige poging onderneemt om tegenover Mohammed en Allah de figuur van Christus (en Maria) te verklaren.
Laarmans begeleidt de mannen ten slotte terug naar de havenbuurt, van waaruit zij hun weg naar hun schip wel terug zullen vinden. Zelf bevindt hij zich nu in de buurt van het laatste opgegeven adres en besluit er langs te lopen. Het is een vervallen en afgetobde woning. Hij overweegt even er aan te bellen om haar gunsten van de drie Afghanen over te nemen, maar besluit uiteindelijk anders. "Loop door, dan wordt u wellicht de geilheid niet aangerekend die bij deze nachtelijke klopjacht uw stut is geweest." Hij begeeft zich huiswaarts en besluit met de conclusie: "Laten wij niet wanhopen, want de wil des Heren is immers ondoorgrondelijk".
Nadere bijzonderheden
Elsschot kreeg voor dit werk in 1948 de Driejaarlijkse Staatsprijs voor verhalend proza toegekend.
In 1973 werd het verhaal verfilmd onder regie van Frans Buyens. De hoofdrol werd vertolkt door Romain Deconinck <ref> [1]</ref>.
Van de hand van de Vlaamse auteur Eric Rinckhout verscheen in 2006 de roman Dwaalspoor, waarin hij op zoek gaat naar de waarheid achter dit werk van Elsschot.
In 2008 bewerkte tekenaar Dick Matena het boek tot een beeldverhaal.
In 2010 herwerkte Braakland/ZheBilding het verhaal tot de voorstelling "Dwaallicht", met Warre Borgmans.
